Elewacje drewniane są ekologiczne, wszechstronne i trwałe. Naturalnie szara fasada nadaje budynkowi charakterystyczny wygląd. Oto przegląd możliwości konstrukcji i efektu końcowego oraz tego, co należy wziąć pod uwagę.
Elewacje tworzą wokół domu warstwę ochronną. Każdy, kto decyduje się na elewację wykonaną z drewna, decyduje się na naturalny, przyjazny dla klimatu materiał. Dobierając rodzaj drewna, sposób montażu raz rodzaj obróbki powierzchni osiągamy indywidualną kompozycję elewacji. Praktyka pokazuje, że fasady drewniane, jeśli jest odpowiednio dobrany materiał, często osiągają dłuższą żywotność niż elewacje z betonu lub otynkowane. Prefabrykacja na hali produkcyjnej daje wysoki stopień dokładności spasowania, ułatwia montaż i skraca czas budowy.
Jakie rodzaje drewna są odpowiednie?
Na elewacje drewniane nadają się zasadniczo wszystkie gatunki drewna iglastego, takie jak świerk, jodła, sosna, modrzew i daglezja, a także bardzo trwałe gatunki drewna liściastego: dąb, robinia czy kasztan.
Świerk jest pod względem dostępność i wytrzymałość najbardziej ekonomicznym drewnem budowlanym i konstrukcyjnym. Dodatkowo jest bezproblemowy w obróbce i pielęgnacji powierzchni. Jodła ma podobne właściwości, natomiast nie posiada kieszeni żywicznych.
Twardziel modrzewia, sosny, daglezji i dębu jest trwalszy niż świerka i jodły. Te rodzaje drewna są często używane na elewacjach bez dodatkowego zabezpieczenia powierzchni.
Powierzchnie zabezpieczone czy surowe?
Drewno może być stosowane na elewacji z zabezpieczeniem powierzchni lub bez. Jeśli nie zostanie zastosowana żadna powłoka ochronna, z czasem następuje naturalne szarzenie w wyniku działania warunków atmosferycznych. Dotyczy to wszystkich rodzajów drewna bez wyjątku. Szara patyna nie oznacza obniżenia jakości i nie wpływa negatywnie na trwałość. To tylko wyraz naturalnego procesu starzenia.
Lazury zachowują naturalne usłojenie drewna i chronią przed szarzeniem. Oferowane są w szerokiej gamie kolorystycznej. Ciemne odcienie są z reguły bardziej trwałe niż jasne. W zależności od warunków atmosferycznych należy wykonać regularnie odświeżenie powierzchni, dla powłok cienkowarstwowych co 1 do 4 lat, a dla powłok średniowarstwowych co 2 do 7 lat. Nie zaleca się stosowania na elewacji lazury grubowarstwowej.
Szare powłoki imitują wygląd naturalnie zestarzałego, niepoddanego obróbce drewna. Pomagają stworzyć bardziej harmonijną całość. W szczególności powierzchnie pod zadaszeniami, wystającymi elementami budynku i parapetami, które nie ulegają starzeniu, uzyskują w ten sposób szary kolor, przypominając w ten sposób naturalnie szare powierzchnie elewacji.
Lakiery pokrywają naturalne usłojenie drewna. W zależności od warunków atmosferycznych odnawianie jest konieczne tylko co 8 do 15 lat.
Impregnacja ciśnieniowa drewna nie jest konieczna w przypadku elewacji normalnie obciążonej warunkami atmosferycznymi i nie jest zalecana ze względów ekologicznych.
Jakie produkty drewniane można zastosować?
Najpopularniejszym rodzajem okładziny są deski strugane lub szorstkie oraz drewno profilowane. Ze względu na ryzyko wypaczenia zaleca się maksymalną szerokość 12 cm. Grubość wynosi od 19 do 24 mm. Długości desek z reguły oscyluje między 4 a 5 metrów. Z perspektywy ochrony drewna najbardziej korzystny jest pionowy układ desek elewacyjnych.
We współczesnym budownictwie drewnianym jako okładzinę ściany zewnętrznej stosuje się często płyty warstwowe. Składają się one z klejonych lameli układanych na przemian poziomo i pionowo. Podkonstrukcja może zastosować wykonana z drewna, aluminium lub stali cynkowanej. Fasada z płyt warstwowych nie jest elewacją w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, ponieważ lamele nie tworzą wodoodpornej warstwy. Ściana nośna za płytami jest również narażona na oddziaływanie warunków atmosferycznych i zostać odpowiednio zaprojektowana.
Stosując płyty elewacyjne aranżacja fasady jest prostą i czasowo oszczędną. Duże formaty o długości boku do 5 m umożliwiają bez spoinową konstrukcję nawet kilku kondygnacji. Ze względu na stabilność wymiarową i dobre właściwości techniczne wykorzystuje się głównie płyty z litego drewna klejone wielowarstwowo lub płyty ze sklejki. Panele można mocować w sposób widoczny do stelażu lub niewidocznie za pomocą gotowych rozwiązań systemowych.
Gonty są łupane lub cięte z litego drewna. Bardziej odporne na warunki atmosferyczne są gonty łupane. Gonty produkowane są w długościach od 12 do 80 cm i występują w nieregularnych szerokościach od 5 do 35 cm.
Termo drewno jest poddawane specjalnej obróbce cieplnej. Zmienia się kolor powierzchni, drewno obrabiane termicznie ma mniejszą zdolność wchłaniania wody i większą odporność na odkształcenia.
Co należy konstrukcyjnie uwzględnić?
Drewno ma odporną powierzchnię. Tylko stałe wnikanie wilgoci prowadzi do uszkodzeń i skrócenia żywotności. Środki konstrukcyjne zapewniają prawidłowe odprowadzanie wody z elewacji i zapobiegają wnikaniu wody w strukturę drewna. Wszystkie rodzaje połączeń muszą być wykonane w taki sposób, aby drewno mogło później wyschnąć. Aby zabezpieczyć drewnianą elewację przed pryskaniem wody, należy zapewnić odpowiednią odległość między drewnianą okładziną a gruntem, murem i betonem lub parapetami. Odległość między terenem a dolną krawędzią drewnianej elewacji powinna wynosić co najmniej 30 cm. Wystające elementy lub zadaszenia mogą chronić części elewacji przed bezpośrednim oddziaływaniem czynników atmosferycznych.
Wykonanie podkonstrukcji jest zależne od kierunku układania, elementów elewacyjnych i dodatkowej izolacji. Z reguły stelaż stanowią listwy drewniane o wymiarach 40 x 60 mm lub 30 x 50 mm.
Wentylacja elewacji pomaga w szybszym osuszeniu powstającego kondensatu lub wilgoci, która przedostała się z zewnątrz. Niezawodna wentylacja wymaga ciągłej przestrzeni co najmniej 20 mm. Na dolnym i górnym końcu wymagane są odpowiednie otwory wentylacyjne.
Do montażu elewacji zalecane są złącza nierdzewne. Może to zapobiec niepożądanym przebarwieniom. Nie wolno używać gwoździ nieocynkowanych, gwoździe ocynkowane tylko do ukrytych mocowań. Uszkodzenie warstwy cynku jest prawie nieuniknione i prowadzi do przebarwień drewna wskutek korozji lub reakcji ze składnikami drewna.
Źródło tekstu proHolz Austria, tłumaczenie i redagowanie Abies Polska